HET INDEXEREN VAN BOEKEN EN TIJDSCHRIFTEN IS EEN SISYFUSARBEID

Ieder respectabel tijdschrift en elk autobiografisch werk wil geïndexeerd worden, want dan bewaar je ze voor de eeuwigheid. Als mediathecaris van een groot instituut had ik er weliswaar niet dagelijks mee te maken, maar het keerde met de regelmaat van de klok terug. Veel tijdschriften hebben achterin ieder nummer een index of ze komen met een jaarindex, maar veel tijdschriften zijn ook niet ontsloten en dat betekent voor de gebruiker vaak een eindeloos zoekwerk. Veel geraadpleegde tijdschriften moet je dan zelf indexeren, anders blijft het klachten regenen. Na 30 jaar had ik er genoeg van en ben ik vertaler Duits geworden en heb het hele non-fictieve werk van Hermann Hesse in het Nederlands vertaald, want dat was nog nooit gebeurd.

Toen verzocht de veel te vroeg overleden Shirley van der Pols me of ik geen zin had om de Linguaan te indexeren, want dat was toch ook een respectabel tijdschrift en dan konden de lezers altijd snel een artikel terugvinden. Nou, daar had ik dus eigenlijk helemaal geen zin in, maar niemand had er verstand van en uiteindelijk heeft ze me over weten te halen. En toen begonnen de problemen, want de Linguaan is geen wetenschappelijk tijdschrift, maar ook geen niemendalletje, een vaktijdschrift voor tolken en vertalers. Dus met een specifiek jargon. Daar zou je dus de APA richtlijnen op los kunnen laten, de publication manual van de American Psychological Association, die de meeste universiteiten en hogescholen hanteren. Die staan in een handboek van 125 bladzijden en dat werd veel te ingewikkeld. De Harvard Stijl dan, die het meest wordt gebruikt in de sociale- en natuurwetenschappen, waarbij de naam van de auteur en het jaar van publicatie het uitgangspunt is. Dit systeem wordt daarom ook wel het auteur-datum systeem genoemd. Maar dat moet dan weer aan een aparte sectie Bronvermelding worden gekoppeld en dat is voor een blad als de Linguaan weer niet handig. De Vancouver Stijl maakt gebruik van eindnoten, die verwijzen naar nummers in de tekst en dat heeft de Linguaan niet. De Chigaco Manual of style dan, die gebruikt wordt in de geesteswetenschappen en voor algemene werken. Kenmerk is hier het verwijzen naar voet-en eindnoten en ook dat doet de Linguaan niet. In de literatuurwetenschap en de taalkunde wordt de MLA stijl gehanteerd, ontwikkeld door de Amerikaanse Modern Language Association. Bruikbaar, maar veel te moeilijk.
Uiteindelijk heb ik een paar collega-vertalers gevraagd, hoe ze het zouden willen hebben. Gewoon simpel, een index op titel en trefwoord. En liefst in Word en vooral niet in die programma’s, waar je eerst tien keer moet klikken voor je bij de index bent. Mja, dat was duidelijk en niet zo moeilijk, dacht ik, maar ik had buiten de weerbarstigheid van de Linguaan gerekend. Ik stuitte op artikelen, waar je minstens drie trefwoorden aan toe moest kennen of die verwezen naar artikelen in de voorganger van de Linguaan en die had ik niet. En wat moest ik doen met artikelen, die zo vaag waren geschreven, dat er geen enkel trefwoord aan toegekend kon worden? Columns? Die indexeer je meestal niet, want daar staat vaak geen relevante informatie in. Tot ik bij Liene Malsch terecht kwam. Zij schreef al jaren haar column ”De stille kracht” en haar kon ik toch niet negeren, dus indexeerde ik als hommage al haar columns. Ze werd voor mij een indexbaken, want ieder nummer van de Linguaan begon ik met Liene.
Ook de index op titel werd vaak een puzzel. Ik kwam erachter, dat de redactie van de Linguaan door de jaren heen een niet al te consistent titelbeleid voerde. Sommige artikelen hadden helemaal geen titel, andere een titel, die de inhoud niet dekte, soms was er door de redactie een soort titel boven geplaatst en vaak kwam ik dubbele titels tegen, één van de redactie en één van de schrijver. Grrrrr, dit was ploegen door vette klei.
Mijn indexen hebben een paar jaar op de website van het NGTV gestaan en er werd tot mijn genoegen veel gebruik van gemaakt. Niet voor niks gewerkt dus. En ineens waren ze weg en ze kwamen ook niet meer terug, terwijl ik wel ieder jaar trouw een update aanleverde. Nieuwe website, nieuwe redactie, Word moeilijk inpasbaar. Maar het laatste nummer van de Linguaan staat op de website met een prachtige index achterin. Je hoeft alleen maar op het trefwoord te klikken en je krijgt meteen het artikel. En je hebt geen papieren Linguaan meer nodig. De bedoeling is, dat alle Linguanen vanaf 2004 zo op de website komen met een index. Maar dat is een Sisyfusarbeid waar de mijne bij verbleekt. Ik heb ze wel voorgesteld om for the time being mijn simpele Word indexen er ook op te zetten, zodat er een ontsluiting van alle Linguanen is vanaf 2004. En dan wordt Liene toch behouden voor de eeuwigheid.
Alfred Krans